خواص و مضرات روغن کنجد برای سلامتی
تحقیقات علمی نشان می‌دهند که مصرف روغن کنجد ممکن است تأثیرات مثبتی بر سلامت قلب و عروق، مفاصل، پوست و مو داشته باشد. با این حال، برای تأیید قطعی این ادعاها و بررسی دقیق مکانیسم‌های اثرگذاری آن، نیاز به مطالعات گسترده‌تر و دقیق‌تری بر روی انسان است.
وجود ترکیبات مغذی فراوان در دانه‌های کنجد باعث شده است تا برخی، روغن حاصل از آن را “ملکه‌ی دانه‌های روغنی” بنامند. این روغن به دلیل خواص منحصر به فرد خود، در صنایع غذایی، دارویی و آرایشی کاربردهای فراوانی دارد و به عنوان یک ماده‌ی اولیه‌ی ارزشمند در تولید محصولات مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در این مطلب به طور کامل مزایا و معایب روغن کنجد، ارزش غذایی و خواص درمانی آن مورد بررسی قرار گرفته است.
| معرفی روغن کنجد به صورت چکیده | ||
| نام دسته | نکات کلیدی | جزئیات |
| انواع روغن کنجد | روغن کنجد معمولی روغن کنجد برشته | روغن خام: دارای رنگ روشن و طعم ملایم لطیف روغن برشته: دارای رنگ تیره، غنی، طعم آجیلی |
|
کاربردهای روغن کنجد | آشپزی مراقبت از پوست مراقبت از مو استفاده موضعی جهت تسکین درد | آشپزی: پخت و پز، سس سالاد مو: تقویت مو و افزایش درخشندگی موها پوست: ضد پیری، ضد آفتاب، التیام دهنده زخم‌ها استفاده موضعی: کاهش در مفاصل |
| عوارض روغن کنجد | آلرژی افزایش وزن تداخل دارویی | آلرژی: بروز آنافیلاکسی در برخی افراد افزایش وزن: به دلیل کالری بالا تداخل: ممکن است با داروهای فشار خون و قند خون واکنش ایجاد کند. |
| مزایای روغن کنجد | حاوی آنتی اکسیدان حفظ سلامت قلب تنظیم فشار خون مراقبت از پوست | حاوی سزامول، دارای چربی‌های امگا 3 و 6، حاوی ویتامین E ، ضد التهاب، تنظیم کننده قند خون، حفظ سلامت مو، کاهش استرس |
انواع خواص روغن کنجد
روغن کنجد، محصول فرآوری شده‌ای است که از دانه‌های کنجد به دست می‌آید. دانه‌های کنجد سرشار از پروتئین و ویتامین‌های گروه B هستند اما روغن کنجد به دلیل فرآیند استخراج، بخش عمده‌ای از این ترکیبات را از دست می‌دهد.
مطالعات نشان می‌دهد که مصرف روغن کنجد ممکن است فواید متعددی برای سلامتی داشته باشد که در ادامه برخی از فواید آن مورد بررسی قرار گرفته است.
حاوی آنتی اکسیدان بالا
روغن کنجد سرشار از ترکیبات آنتی‌اکسیدانی قوی از جمله سزامول و سزامینول است که نقش مؤثری در حفظ سلامت سلولی ایفا می‌کنند. آنتی‌اکسیدان‌ها با خنثی‌سازی رادیکال‌های آزاد، از سلول‌ها در برابر آسیب‌های اکسیداتیو محافظت کرده و خطر ابتلا به بیماری‌های التهابی را کاهش می‌دهند.
مطالعات انجام شده نشان داده‌اند که مصرف روغن کنجد می‌تواند از آسیب به سلول‌های قلب محافظت کند. بر اساس نتایج یک مطالعه آزمایشگاهی، موش‌هایی که به مدت یک ماه مکمل روغن کنجد دریافت کردند، افزایش قابل توجهی در فعالیت آنتی‌اکسیدانی بدن خود نشان دادند.
کنترل قند خون
روغن کنجد پتانسیل قابل توجهی در تنظیم قند خون دارد. این موضوع به ویژه برای افراد مبتلا به دیابت که مدیریت سطح گلوکز خون برای آن‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است، حائز اهمیت است.
یک پژوهش حیوانی نشان داد که افزودن 6 درصد روغن کنجد به رژیم غذایی موش‌های دیابتی، به مدت 42 روز، منجر به کاهش قابل‌توجه سطح گلوکز خون در مقایسه با گروه کنترل گردید. این یافته‌ها حاکی از آن است که روغن کنجد ممکن است از طریق مکانیسم‌های مختلفی بر متابولیسم گلوکز تأثیر گذاشته و به کنترل قند خون کمک کند.
کمک به درمان آرتریت (درد مفاصل)
آرتریت به عنوان یکی از شایع‌ترین علل درد مفاصل، بر حدود 15 درصد از جمعیت جهان تأثیرگذار است. مطالعات متعدد بر روی حیوانات آزمایشگاهی، به ویژه جوندگان، نشان‌دهنده ارتباط مثبت بین مصرف روغن کنجد و بهبود علائم آرتریت است.
محافظت از قلب
مطالعات متعدد و معتبر نشان می‌دهند که رژیم غذایی حاوی مقادیر کافی چربی‌های اشباع نشده، به ویژه اسیدهای چرب امگا 6، نقش مؤثری در حفظ سلامت قلب و عروق دارد. روغن کنجد، با دارا بودن 82 درصد اسیدهای چرب غیراشباع، به عنوان یک منبع غنی از این نوع چربی‌ها شناخته می‌شود.
تحقیقات انجام شده بر روی مدل‌های حیوانی حاکی از آن است که مصرف روغن کنجد می‌تواند از بروز بیماری‌های قلبی پیشگیری کند.
مضرات روغن کنجد
در حالی که افزودن روغن کنجد به رژیم غذایی شما فواید زیادی دارد اما مصرف بی‌رویه یا نامناسب آن می‌تواند عوارضی را به همراه داشته باشد. برخی از این خطرات عبارتند از:
حساسیت به کنجد: کنجد یکی از آلرژن‌های رایج غذایی محسوب می‌شود و واکنش‌های آلرژیک شدیدی از جمله آنافیلاکسی را می‌تواند در افراد حساس ایجاد کند بنابراین افرادی که به کنجد آلرژی دارند باید از مصرف هرگونه محصول حاوی کنجد، از جمله روغن آن، خودداری کنند.
افزایش وزن: اگرچه روغن کنجد حاوی اسیدهای چرب امگا 3 و امگا 6 است و برای سلامت قلب مفید است اما دارای کالری بالایی است و مصرف بیش از حد آن می‌تواند منجر به افزایش وزن شود.
تداخلات دارویی: روغن کنجد ممکن است با برخی داروها، به‌ویژه داروهای کاهش فشار خون و دیابت، تداخل داشته باشد و باعث کاهش بیش از حد فشار خون یا قند خون شود.
افرادی که از این قبیل داروها استفاده می‌کنند، قبل از افزودن روغن کنجد به رژیم غذایی خود، حتماً باید با پزشک مشورت کنند.
ارزش غذایی روغن کنجد
هر یک قاشق غذاخوری روغن کنجد حاوی موارد زیر است:
| جدول ارزش غذایی روغن کنجد | |
| کالری | 120 کیلوکالری |
| پروتئین | 0 گرم |
| چربی | 14 گرم |
| کربوهیدرات | 0 گرم |
| فیبر | 0 گرم |
| قند | 0 گرم |
| چربی | 100 گرم |
| ویتامین E | 0.196 میلی‌گرم |
| ویتامین K | 1.9 میکروگرم |
روغن کنجد حاوی مقادیر قابل توجهی اسیدهای چرب امگا 3 و امگا 6 است که بدن برای حفظ سلامتی به آن‌ها نیاز دارد. این چربی‌های مفید از بروز بیماری‌هایی مثل بیماری‌های قلبی و برخی سرطان‌ها پیشگیری کرده و به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کنند.
انواع روغن کنجد
روغن کنجد برشته شده و روغن کنجد معمولی هر دو از دانه‌های کنجد استخراج می‌شوند؛ با این حال، فرآیند تولید متفاوت آن‌ها منجر به ویژگی‌ها و کاربردهای متمایزی می‌شود.
روغن کنجد برشته شده از دانه‌های کنجدی تهیه می‌شود که پیش از استخراج روغن، برشته شده‌اند. فرآیند برشته‌کاری به روغن کنجد برشته شده رنگ تیره (کهربایی)، عطر قوی کنجد و طعمی غنی‌تر نسبت به نوع معمولی می‌بخشد.
روغن کنجد معمولی از دانه‌های کنجد خام استخراج می‌شود و به رنگ زرد کم‌رنگ است، عطر و طعم ملایم‌تری نسبت به نوع برشته شده دارد. روغن کنجد معمولی، مانند بسیاری از روغن‌های گیاهی دیگر، سرشار از اسیدهای چرب غیراشباع چندگانه است.
نتیجه‌گیری
روغن کنجد معمولی که به رنگ زرد کم‌رنگ است، به عنوان یک روغن همه کاره در پخت و پزهای روزمره مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روغن در حرارت‌های کم تا متوسط پایدار بوده و طعمی ملایم به غذاها می‌بخشد.
در مقابل، روغن کنجد برشته شده با رنگ کهربایی و طعمی آجیلی، برای افزودن عطر و طعم خاص به غذاها، به ویژه در دیپ‌ها، سس‌ها و سس‌های سالاد، بسیار مناسب است. این روغن به دلیل عطر و طعم غنی، به عنوان یک چاشنی در پخت و پز استفاده می‌شود.
روغن کنجد، به واسطه غنی بودن از آنتی‌اکسیدان‌ها و دارا بودن خواص ضدالتهابی، پتانسیل قابل توجهی برای ارتقای سلامت قلب، مفاصل، پوست و مو از خود نشان می‌دهد. با این حال، برای تایید قطعی این اثرات مثبت بر سلامت انسان، انجام پژوهش‌های گسترده‌تر ضرورت دارد.
با گنجاندن روغن کنجد در رژیم غذایی روزانه و افزودن آن به انواع غذاها، می‌توان از مزایای بالقوه این روغن ارزشمند بهره‌مند شد. رعایت یک رژیم غذایی متعادل، در کنار مصرف روغن کنجد، می‌تواند تأثیر مثبتی بر سلامت کلی بدن داشته باشد.