روغن کانولا، یک روغن گیاهی که در غذاها و محصولات مختلف استفاده میشود. کارخانههای تولید روغن از دانههای کلزا روغنی استخراج میکنند که به دلیل برخی مزایای بالقوه برای سلامتی، جایگاه ویژهای در رژیمهای غذایی بسیاری یافته است.
با این حال، نگرانیهایی نیز در خصوص روشهای تولید و تأثیرات مصرف طولانیمدت آن مطرح شده است.در میان طیف گستردهای از روغنهای خوراکی، کانولا یکی از محبوبترین گزینههاست.
این روغن، همانند سایر روغنهای گیاهی، ترکیبی از اسیدهای چرب مختلف را دارا بوده و از این رو، ممکن است اثرات متفاوتی بر سلامت انسان داشته باشد.
در ادامه، به بررسی جامع روغن کانولا پرداخته میشود. فرآیند تولید، ارزش غذایی، مزایای و خطرات آن با سلامت بدن همچنین مقایسه آن با سایر روغنهای جایگزین، از جمله موضوعاتی است که در این مقاله مورد تحلیل قرار خواهد گرفت.
روغن کانولا چیست؟
دانشمندان کانادایی با انجام پژوهشهای گسترده در زمینه اصلاح نباتات، موفق به تولید گونهای جدید از گیاه کلزا به نام کانولا شدند. نام “کانولا” برگرفته از واژههای “کانادا” و “اولا” به معنای روغن بوده و به محل پیدایش و ماهیت این محصول اشاره دارد.
دانشمندان کانادایی با انجام تلاقیهای متعدد بر روی گونههای مختلف کلزا، موفق به حذف ترکیبات سمی گلوکوزینولات و اسید اروسیک از ساختار ژنتیکی این گیاه شدند.
نتیجه این تلاشها، تولید گونهای جدید با ویژگیهای تغذیهای مطلوبتر و روغن قابل مصرف برای انسان بود.
گیاه کانولا از نظر ظاهری شباهت زیادی به کلزا دارد؛ اما از نظر ترکیبات شیمیایی و ارزش غذایی تفاوتهای قابل توجهی با آن نشان میدهد.
این روغن گیاهی به دلیل عدم وجود ترکیبات سمی، به عنوان یک روغن سالم و مفید در صنایع غذایی مورد استفاده قرار میگیرد.
پس از معرفی گیاه کانولا، محققان و پرورشدهندگان به منظور بهبود کیفیت و عملکرد این محصول، اقدام به اصلاح نژادهای مختلفی نمودند.
طرز تهیه روغن کانولا
شماره | نام مرحله | توضیحات |
مرحله 1 |
پاکسازی بذر |
کارگران دانههای کلزا را از یکدیگر جدا کرده و تمیز میکنند تا ناخالصیهایی مانند ساقه گیاه و کثیفی از بین برود.
|
مرحله 2 | تهویه و پوستهزدایی | دانههای تمیز شده تا دمای 95 درجه سانتیگراد گرم میشوند. سپس آسیابهای غلتکی پوسته سخت دانه را میشکنند تا دیواره سلولی دانه پاره شود. |
مرحله 3 | پخت بذر | دانههای آماده شده وارد دستگاههای پخت میشود و تحت تأثیر حرارت بخار قرار میگیرند. این فرآیند به طور معمول 15 تا 20 دقیقه و در دمای 80 تا 105 درجه سانتیگراد به طول میانجامد. |
مرحله 4 | پرس کردن | ما دانههایی که پخته شدهاند را در دستگاههای پرس تحت فشار قرار میدهیم تا روغن اولیه آنها استخراج شود.
در این مرحله، بخش عمدهای از روغن را از دانهها جدا میکنند و تفاله روغنی به دست میآید. |
مرحله 5 | استخراج حلال | تفاله روغنی با استفاده از حلال هگزان شستشو میشود.
روغن باقیمانده در تفاله در حلال حل میشود و سپس با روشهای مناسب، روغن و حلال از یکدیگر جدا میشوند. |
مرحله 6 | پالایش و تصفیه | روغن خام به دست آمده از مراحل پیشین، به منظور بهبود طعم، رنگ، بو و افزایش ماندگاری، تحت فرآیند پالایش قرار میگیرد. |
فواید روغن کانولا
روغن کانولا به دلیل ترکیب منحصر به فرد اسیدهای چرب و سایر ترکیبات مغذی، یکی از سالمترین روغنهای گیاهی موجود است. این روغن با کاهش عوامل خطر مرتبط با بیماریهای مزمن، نقش مؤثری در ارتقای سلامت انسان ایفا میکند.
بسیاری از متخصصان تغذیه، روغن کانولا را به دلیل میزان پایین چربیهای اشباع و غنی بودن از اسیدهای چرب غیراشباع، بهترین گزینه برای پخت و پز میدانند.
مضرات روغن کانولا
برخی پژوهشها حاکی از آن است که مصرف روغن کانولا ممکن است اثرات زیانباری بر سلامت انسان داشته باشد.
تاثیر منفی بر سلامت قلب
برخی مطالعات اخیر، علیرغم تبلیغات گستردهای که از تأثیر مثبت روغن کانولا بر سلامت قلب حکایت دارد، این ادعا را زیر سوال بردهاند.
در یک مطالعه محدود در سال 2020 که مصرفکنندگان روغن زیتون و روغن کانولا را مقایسه میکردند، پژوهشگران دریافتند که مصرف روغن زیتون به طور قابل توجهی سطح اینترلوکین 6، یک نشانگر التهاب قلبی، را کاهش داده است، در حالی که این کاهش در گروه مصرفکننده روغن کانولا مشاهده نشد.
این در حالی است که گروه مصرفکننده روغن کانولا بهبود قابل توجهی در این زمینه تجربه نکردند.
لازم به ذکر است که بسیاری از مطالعات حامی فواید روغن کانولا برای قلب، عمدتاً بر روی روغن کانولای تصفیهنشده یا روغن کانولای حرارتندیده تمرکز داشتهاند و کمتر به نوع تصفیهشدهای که معمولاً در پختوپز با حرارت بالا مورد استفاده قرار میگیرد، پرداختهاند.
با این حال، یک بررسی جامع اخیر نشان میدهد که جایگزینی روغن کانولا به جای کره یا مارگارین در پختوپز میتواند خطر مرگ ناشی از بیماریهای قلبی عروقی یا دیابت را کاهش دهد.
همچنین، یک بررسی دیگر نیز کاهش کلسترول کل و LDL را در پی مصرف این روغن، به ویژه در افراد مسن، گزارش کرده است.
با توجه به نتایج متناقض مطالعات موجود، ضرورت انجام پژوهشهای بیشتر در خصوص ارتباط میان روغن کانولا و سلامت قلب بیش از پیش احساس میشود.
افزایش التهاب در بدن
مطالعات متعدد بر روی حیوانات نشان میدهد که مصرف روغن کانولا با افزایش استرس اکسیداتیو و التهاب در بدن ارتباط دارد.
یک پژوهش در سال 2020 حاکی از آن است که رژیم غذایی حاوی بیش از 6 درصد روغن کانولا میتواند واکنشهای التهابی را تحریک کند.
حرارت روغن کانولا ترکیباتی تولید میکند که محققان دریافتند این ترکیبات التهاب را در موشهای آزمایشگاهی افزایش میدهند.
شواهد موجود حاکی از آن است که سلولهای التهابی و سیستم ایمنی بدن تحت تأثیر ترکیب اسیدهای چرب موجود در رژیم غذایی قرار میگیرند.
آسیب به حافظه
محققان در مطالعات بر روی حیوانات نشان دادهاند که مصرف این روغن میتواند حافظه را به طور منفی تحت تأثیر قرار دهد.
به عنوان مثال، مطالعهای بر روی موشهای آزمایشگاهی حاکی از آن است که رژیم غذایی غنی از روغن کانولا به طور قابل توجهی به حافظه میرساند و منجر به افزایش وزن میشود.
محققان در یک کارآزمایی بالینی یک ساله، تأثیر جایگزینی روغن با 20 تا 30 میلیلیتر روغن زیتون فوق بکر را بر عملکرد مغز 180 فرد مسن بررسی کردند. نتایج این مطالعه نشان میدهد که مصرف روغن زیتون فوق بکر به طور قابل توجهی عملکرد مغز را بهبود میبخشد.
ارسال یک نظر